E mërkurë, 7 tetor 2020
Raport për përparimin e Maqedonisë së Veriut në 2020 nga Komisioni Evropian
Kuvendi
Kuvendi e përmirësoi rolin e tij si forum primar për dialog politik konstruktiv dhe i përmbushi funksionet e tij legjislative, duke e përfshirë përmes miratimit të ligjeve kryesore të lidhura me Bashkimin Evropian. Sidoqoftë, përdorimi i procedurës së shkurtuar duhet të jetë i kufizuar. Kuvendi ende e rikthen rolin e kontrollit dhe korrigjimit të pushtetit ekzekutiv, duke i ushtruar funksionet mbikëqyrëse dhe duke punuar me transparencë më të madhe. Të gjitha partitë kontribuan në dy sesionet e suksesshme të Dialogut Zhan Mone me Parlamentin Evropian. Përgjegjësia e atyre që orkestruan dhe ushtruan dhunë më 27 prill 2017 vazhdoi të konstatohet. Kuvendi e avancoi mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe e thelloi bashkëpunimin me organet e jashtme të mbikëqyrjes. Përbërja e re pritet të punojë në mënyrë inkluzive dhe t'i plotësojë arritjet e deritanishme, duke e përmirësuar më tej punën e vet. Partitë politike duhet t'i përforcojnë proceset e brendshme demokratike dhe të rrisin transparencën e financimit.
Kuvendi u vetëshpërnda në shkurt të vitit 2020, para zgjedhjeve të parakohshme parlamentare të planifikuara fillimisht në prill të vitit 2020. Në pandeminë me COVID-19, qëndrimi i Kryetarit të Kuvendit ishte se Kuvendi nuk mund të mblidhej për të miratuar propozimin e qeverisë teknike për shpalljen e gjendjes së jashtëzakonshme drejtuar Presidentit të vendit. Gjykata Kushtetuese refuzoi të shqyrtojë ligjshmërinë dhe kushtetutshmërinë e Kuvendit që të shpërndahet. Mosekzistimi i Kuvendit të konvokuar e anuloi miratimin, në shumë sektorë, të ligjeve dhe strategjive që duheshin të përgatiteshin. Pas zgjedhjeve në korrik 2020, në gusht 2020, u mbajt seanca konstituive e Kuvendit.
Gjatë periudhës kohore së përgatitjes së këtij Raporti, roli i Kuvendit si institucion kryesor për dialog politik është përmirësuar, përmes pjesëmarrjes aktive të të gjitha partive politike në punë dhe debateve politike mbi politikat dhe ligjet kryesore publike, përfshirë këtu edhe fushën e sundimit të së drejtës. Kjo vazhdoi me miratimin e ligjeve të lidhura me BE-në, me mbështetjen e opozitës në rastet e caktuara ku kërkohej shumica prej dy të tretave. Emërimi i anëtarëve në Këshillin të Programit të Radiodifuzerëve Publikë mbeti i papërmbushur për shkak të dështimit për të arritur kompromis midis partive. Pozitive është që revizori shtetëror u zgjodh në dhjetor 2019.
Kuvendi përballet me sfida në planifikimin dhe koordinimin më të mirë të punës për të siguruar një proces legjislativ më të parashikueshëm. Gjatë periudhës në të cilën u shkrua Raporti, Kuvendi në seancat plenare miratoi gjithsej 86 ligje, duke përfshirë 22 në procedurë të rregullt dhe 11 ratifikime, përfshirë edhe ratifikimin e Traktatit të Atlantikut të Veriut. Numri i ligjeve të miratuara me procedurë të shkurtuar, kryesisht me propozim të deputetëve, u rrit ndjeshëm gjatë periudhës raportuese, e cila është një çështje në të cilën u përqendrua Raporti në pikën 2.1.2 Reforma në administratën publike. Procedurat e shpejta duhet të jenë të kufizuara pasi ato pamundësojnë pjesëmarrjen përkatëse të palëve të interesuara relevante në procesin legjislativ dhe debatin demokratik.
Është bërë progres në zbatimin e Planit Strategjik të Kuvendit për vitet 2018 - 2020. Mbikëqyrja mbi pushtetin ekzekutiv është përmirësuar, përfshirë përmes pyetjeve të deputetëve dhe interpelancave. Kuvendi gjithashtu i përforcoi marrëdhëniet e tij me faktorët e jashtëm të mbikëqyrjes. Në shkurt 2020, Zyra Buxhetore e Kuvendit u hap për të përmirësuar mbikëqyrjen financiare të Kuvendit.
Të gjitha partitë politike morën pjesë në dy sesionet e Dialogut Zhan Mone, të mbajtura në qershor 2019 dhe shkurt 2020. Në janar 2020, amendamentet e Ligjit për Kuvendin e përforcuan pavarësinë e shërbimit të Kuvendit. Partitë politike kanë arritur marrëveshje mbi amendamentet kryesore të Rregullores, të cilat do të miratohen nga përbërja e re e Kuvendit. Ato nënkuptojnë dispozita për seancën konstituive, mbikëqyrjen e përforcuar ekzekutive, debatet publike, kalendarin buxhetor dhe procedurat për ligjet me flamur evropian.
Kuvendi ndihmoi në monitorimin e mbrojtjes së të drejtave dhe lirive të njeriut. Klubi i Deputeteve mbështeti disa iniciativa për të drejtat e njeriut përmes përkatësisë së tij politike. Kuvendi e miratoi Deklaratën ndërpartiake për të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara dhe pjesëmarrjen e tyre në proceset politike.
Përgjegjësia për sulmet e dhunshme të prillit 2017 vazhdon të kërkohet. Gjykimi i personave që dyshohet të jenë organizatorët e sulmeve filloi në shkurt të vitit 2020.
Rritja e efikasitetit të sistemit demokratik, përfshirë transparencën e financimit të partive politike, duhet të vazhdojë, sipas rekomandimeve të Grupit të Shteteve kundër Korrupsionit (GRECO) – shih Kapitullin 33 – Të drejtat gjyqësore dhe të njeriut. Partitë politike duhet t’i përmirësojnë proceset e brendshme demokratike.